ریشه یابی مفهوم وکاربرد کلمه ی گاو در ادبیات و فرهنگ پارسی

ریشه یابی مفهوم وکاربرد کلمه ی گاو در ادبیات و فرهنگ پارسی

 

تهیه و تنظیم ؛ ع . جوکار 

منبع ؛معنی کلمه گاو به فارسی       منبع ؛  وبسایت آبادیس(فرهنگ لغت)

http://dic.abadis.net/Word/FaToFa/

الف - مفهوم لغوی گاو
برج دوم از دوازده برج منطقه البروج که بعربی آنرا ثور گویند . این برج بعد از صورت حمل قرار دارد ( بصورت گاوی نیم تنه توهم گشته که عقبش بسوی مغرب و جلو بطرف مشرق است و از 141 ستاره تشکیل میگردد .

ب - مفهوم گاو

گاو ازحیوانات اهلی وعلفخوار, دارای پیشانی پهن ودوشاخ, گاونربرای شخم زدن زمین وکوبیدن خرمن وبارکشی بکارمیرود
( اسم ) 1 - پستانداری است از راست. سم داران از دست. زوج سمان از گروه نشخوار کنند گان و از تیر. تهی شاخان . پستانداری علفخوار است و معده اش مانند دیگر نشخوار کنندگان چهار قسمتی و شامل سیرابی نگاری هزارلا و شیردان میباشد . در آرواره فوقانی گاو دندانهای پیشین و نیش وجود ندارد و فقط دندانهای آسیا وجود دارند و بر عکس دندانهای پیشین و نیش در فک تحتانی موجودند . دندانهای نیش گاو همانند ثنا یاشده و بطور کلی بشکل یک ردیف منظم هشت تایی در جلو فک قرار دارند . در هر دست و پای گاو ، یک زوج سم و جود دارد .

گاو جانوری بسیار مفید است و از شیر و گوشت و پوست و نیروی بدنی آن استفاده میشود . نژاد های گاو بسیارند . از گاو نر جهت تخم کشی و شخم و باربری استفاده میکنند و گاو ماده را بیشتر جهت استفاده از شیر نگهداری مینمایند

در معنای  عربی ، به معنای ثور بقر  هم به کار می رود:

 

پ - نژاد های معروف گاو ایرانی

1-     نژاد های جنگلی یا ساحلی ؛که مخصوص نواحی گیلان و مازندران و گرگانست

2-     نژاد کوهستانی ؛که گاو های سراب و اردبیل و دیگر نواحی آذربایجان از آن نژادند

3-      نژاد دشتی ؛ که گاو های سیستان را شامل میشود .

4-     گاو های نواحی دیگر ایران ؛ معمولا مخلوطی از نژاد های مختلف میباشند .

 

ت- نژاد های گاو های اروپایی

عبارتند از :

1-      نژاد آنگوس نژاد دورهام

2-     نژاد فراند

3-      نژاد گارن

4-     نژاد گاسکون

5-      نژاد لیموزن

6-     نژاد هرفورد

7-     و نژاد های هلندی و دانمارکی و غیره .

 

ث - انواع گاو با کاربرد معناها ی مختلف

1-     گاو آبی . کاشالو . یا گاو بحری . در باب این جانور دچار اشتباه شده اند و حیوانی را که عنبر دفع کند گاو بحری نامیده اند و حال آنکه عنبر از نوعی پستاندار ماهی شکل بدست می آید نه از نوعی گاو دریایی کاشالو ( ظاهرا عظمت جثه ی این جانور موجب این تسمیه ی آن به این نام شده است) :

 نگویی گاو بحری را چرا تب خاله شد       عنبر گیا در ناف آهو مشک اذفر بیشمر دارد . ( ناصر خسرو )

2-     گاو بی ُذنب . گاو بی شاخ و دم :

 چون زوحذرت کردن باید همی نخست دجال را ببین بحق ای گاو بی دنب .

( ناصر خسرو )

3-     گاو بی شاخ و دم . بسیار نادان یا گاو پرواری . گاوی که آنرا در خان. سرد بایام تابستان نگهدارند و غذای مناسب دهند تا فربه شود :

اسب لاغر میان بکار آید روز میدان نه گاو پرواری . ( گلستان )

4-      گاو پیشانی سفید . بسیار مشهور است.

5-       گاو تخمی . گاوی نر که برای ازدیاد نسل و تخم کشی مورد استفاده قرار میگیرد . معمولا گاو نر تخمی را از نوع بهترین نژاد انتخاب میکنند تا نتیجه بهتری بدست آورند

6-      گاو جنگی . گاو نری که برای جنگیدن با گاوان نر دیگر تربیت شده .

7-      گاو حاج میرزا آقاسی . کسی که بیخبر و سرزده بهمه جا وارد شود .

8-      گوساله حاج میرزا آقاسی . یا گاو خراس . گاوی که خراس بقوت آن گردد .

9-      گاو ختایی ( خطایی ) .

10-  کژگاو غژغاو غژگاو . یا گاو خوش علف .  دو معنا از آن منظور و مورد نظر است ؛

الف - گاوی که هر گونه علوفه را بخورد .

 ب - کسی که همه گونه غذا را بخورد و بخوبی و لذیذی آن اهمیتی ندهد

11- گاو دشتی . قسمی از گاو کوهی که در بیابانها و ارتفاعات کم میزید و اندکی از آهو بزرگتر است و در حقیقت یکی از گونه های آنتیلوپ میباشد

12-  گاو بری بقرالوحش گوذر جوذر . توضیح جوذربه ( گوذر ) گاو عنبی هم اطلاق شده .

13- گاو دوشا . گاوی که بسیار شیر دهد .

14-  گاو زر . عبارت است از ؛1 - صراحیی (سبویی )که بهیئت گاو از طلا سازند . 2 - گاوی که سامری از زر های غنایم فرعونیان ساخت و مردم را به پرستش آن دعوت کرد یاگوساله سامری .

15- گاو سفالی ( سفالین ) . صراحیی (سبویی)که بشکل گاو از سفال سازند .

16-  گاو سیمین . صراحیی(سبویی) که از نقره بصورت گاو سازند .

17- گاو طوس ( طوسی ) . در قدیم مثلی سایر بوده و از آن بلاهت مردم طوس را میخواسته اند .مشهور است که وقتی هارون الرشید بدان شهر رسید طوسیان گفتند : مکه را بشهر ما بفرست تا زیارت او کنیم . وقتی یکی از وزرا بگمان عدم التفات خواجه نظام الملک طوسی چند طاقیه صوف اختلاس کرده بود خواجه در مخاطبه او اشاره بمثل گاو طوس کرده گوید : بمثل گاو طوس کرده گوید : از سربنه این نخوت کاوسی را بگذار بجبرئیل طاوسی را اکنون همه صوفیان فردوسی را باز آر و دگر گاو مخوان طوسی را .

18-   گاو عنبر ( عنبری ) . 1 - عنبر ماهی کاشالو 2 - مالدار و فایده دهنده .

19-   گاو فتنه . حوادث روزگار .

20-   گاو قربانی . گاوی که او را در را خدا قربان کنند .

21-   گاو قطاس . غژگاو توضیح در اینجا قطاس را با لاتینی که مراد پستانداران عظیم الجثه بحری از نوع بال ( بالن ) و کاشالو میباشد نباید اشتباه کرد ( هر چند قطاس از همین ریشه ماخوذ است ) .

22- گاو کار . گاوی است که با آن زمین را شیار کنند .

23-  گاو کوهی . گونه ای پستاندار نشخوار کننده از دسته تهی شاخان و از تیره گاوان وحشی که جثه اش از آهو بزرگتر و از گاو معمولی کوچکتر است و بیشتر در دامنه ها و نقاط کوهستانی زندگی می کنند و نژاد های مختلف آن نیز در شکارگا ههای کوهستانی ایران وجود دارند ولی بعلت کثرت شکار آنها نسل شان رو به انقراض است .

24-   گاو گردون ( گردونه ) ؛

1 - ورزگاو که بر گردونه بندند :

پیر تیر تراش از حمل آن عاجز آمد بخندید ( قا آن ) و فرمود که گاو گردونی نیز بیاوردند تا بار کرد و بازگشت .

2 - برج ثور .

25- گاو گلین . صراحیی(سبویی) که به هیئت گاو از گل سازند .

26- گاو گیلی . گاوی که کوهانی درشت در پشت گردن دارد و شاخهایش درازتر از شاخهای دیگر گاوان باشد

28    - گاو ماده . ماده گاو ( شیرده )

   چنین تا بدوشم من از گاو شیر        تو این کار هر کاره آسان مگیر .

29    گاو نر . ورزاو  .

30    -  گاو نه من شیر . کسی که نیکی های کرده کرده خویش را با عملی بد پایان دهد . آنکه احسان خود را در آخر با اذیتی تباه کند

31    -  گاو نیله . نیله گاو . یا گاو وحشی . پستانداری است نشخوار کننده از تیره گاوان وحشی که دارای گونه های مختلف کوهی و دشتی میباشد . معمولا جثه گاوان وحشی از آهو بزرگتر ولی از گاو معمولی کوچکتر است . توضیح گاو وحشی از دسته تهی شاخان است و شاخش بر خلاف گوزن دایمی است

32    گاو کوهی بقرالوحش .

33    -  گاو ورز . گاوی که بدان زمین را شیار کنند . یا ترکیبات فعلی : بچرم اندر ( در ) بودن گاو .

 

د- کاربرد کلمه ی گاو درانواع ضرب المثل ها

 1 - زنده بودن ( اشاره باینکه هنوز کشته نشده و پوستش را نکنده اند ) . توضیح غالبا در موردی استعمال شود که پایان کار معلوم نیست :                              سپهدار توران از آن بدتر است           کنون گاو پیسه بچرم اندرست .

2 - پای در میان داشتن گاو . دخالت کردن نادان : انوری .

آخر نمیدانی چه میگویی خموش               گاو پای اندر میان دارد مران خر در خلاب . ( انوری )

3       - دم گاو بدستش افتاده . سر رشته کاری و شغلی بدستش افتاده .

4       -  رخت بر کاری نهادن . رفتن حرکت کردن :

شد چو شیر خدای حرز نویس                             رخت بر گاو بر نهد ابلیس . ( سنائی )

5       - زاییدن گاو کسی .

1 - رو آوردن بخت بدو : به هندوستان پیری از خر فتاد پدر مرده ای را بچین گاو زاد . ( نظامی )

     2 - اتفاقی برای وی رخ دادن .

6       - زین بر گاو بستن . رحلت کردن .

7       - زین بر گاو نهادن . رحلت کردن :

شب ماه خرمن میکند ای روز زین بر گاونه    بنگر که راه کهکشان از سنبله پر کاه شد . ( سوزنی)

من خود عزیز بار نیم خوار بار گیر    آخر نه گاو به بود از خوار بار دور ? ( صدرالشریعه برهان الاسلام )

 8 - گاو بکش گنجشک هزارش یک من است . این کار تو کم اهمیت است عملی بزرگتر انجام ده :  گرت پیه باید بکش گاو دیه       که گنجشک را در شکم نیست پیه . ( ادیب پیشاوری )

9- گاو در خرمن کسی ( یا چیزی ) کردن ( افکندن راندن ) . برای وی تولید مزاحمت کردن اشکال تراشی کردن :  هر خری در خرمنش میکرد گاو     کشته را هرگز سگان ندهند داو . ( عطار ) 

 10- گاوش نلیسیده است . هنوز تجربه ندارد :

 رفته است خری هاش زحد  گوساله چندی بگذار تا بلیسد گاوش . ( ظهوری )

11- گاو کردن زمین . شخم زدن و شیار کردن زمین :

شدیار زمین گاو کرده . یا گاو لوزینه چه داند ? خرچه داند قیمت نقل ونبات ?

12- گاوم است و آبم است نوبت آسیایم است  . نظیر : گاوم میزاید آبم میاید زنم هم دردش است .

13- گاو نر ( را ) دوشیدن . کاری بیهوده کردن :

آنان که بکار عقل در میکوشند هیهات که جمله گاو نر میدوشند ( خیام )

14- گاو نر را هزار جریب بتخمش ( بگندش ) . مردی زورمند است .

15- گاو و خر را بیک چوب راندن . همه را بیک چشم نگاه کردن .

 16- صراحیی (سبویی)که بشکل گاو سازند :

 آن لعل لعاب از دهن گاو فرو ریزد تا مرغ صراحی کندت نغز نوایی ( نغمه سرایی ) ( خاقانی )

 17- به عنوان واحد مسافت ؛ و آن معادل سه کُروه زمین است و چون کُروه را بعضی 3000 گز و بعضی 4000 گز حساب کنند پس گاو برابر است با 9000 گز یا 12000 گز .

 4 – به معنای احمق، سخت نادان، ابله :

زو گاوتر ندیدم و نشنیدم آدمی            در دولتش عجب غلطی کرده روزگار . ( فخر الدین اسعد )

 5 - پهلوان گرد دلیر مبارز : کردم روان و دلرا بر جان او نگهبان همواره گردش اندر گردان بوند و گاوان .

 6 - درشت بزرگ : گاو آلو گاو چشم گاو صندوق .

8       - برج دوم ثور .
نامی در جبال برانس

 

ذ - موارد کاربرد کلمه ی گاو در ترکیب کلمات

آهن گاو
گاو آهن

اشتر گاو پلنگ
( اسم ) زرافه

برزه گاو
( اسم ) گاوی که بدان زمین را شیار کنند گاو زراعت ورزاو .

پوزه گاو
یا پوزه گاه قریه ایست در دو فرسنگی شمالی بندر ریگ در ناحیه حیات داود

پوست گاو
جلد و چرم گاو گوذر

پیکر گاو
جسم و کالبد گاو یا کنایه از صراحیی باشد بهیات گاو

تپال گاو
سرگین گاو . یا مجازا نمون. چیزی بی اثر و بی خاصیت را گویند : تپال. گاو است نه بو دارد نه خاصیت . نه بو دارد نه سو .

تل گاو
دهی از دهستان جره است که در بخش مرکزی شهرستان کازرون واقع است .

جفت گاو
دو گاو که بدان زمین را شیار کنند

جفت گاو سر
از مزارع قم و نزدیک به شهر است ملکی خدام آستانه حضرت معصومه و سالی شصت خروار بذر در آن کشته میشود

چرم گاو
کنایه از تازیانه باشد . یا پوست گاو .

چشم گاو
( اسم ) گلی است عین البقر .

چشم گاو میش
( اسم ) گلی است عین البقر .

چشمه گاو
دهی است از دهستان عربخانه بخش خوسف شهرستان بیرجند .

چم گاو
دهی از دهستان گندمان بخش بروجن شهرستان شهرکرد .

چهار تا گاو
دهیست از دهستان پائین ولایت بخش فریمان شهرستان مشهد 0

چهار گاو
دهیست از دهستان اسفند آباد بخش قروه شهرستان سنندج .

خرگاه سبز گاو پشت
کنایه از آسمان

خرگاه گاو پشت
کنایه از آسمان

خرگه گاو پشت
کنایه از آسمان خرگاه گاو پشت

دم گاو
( اسم ) 1 - دنب گاو ذنب ثور . 2 - دول و تسمه ای که آنرا بشکل دم گاو تابند و همچون تازیانه بکار برند تازیانه بزرگ . 3 - دوال ستبر که با آن طبل نوازند . 4 - نفیر گاو دم . 5 - بوق .

دیده گاو
گاو چشم . با بون. گاو . گلی است که آنرا گاو چشم گویند .

ریش گاو
مردم احمق و ابله و طامع و صاحب آمال و آرزوهای دور و دراز مانند کسی که همه روزه صبح از خانه خود بدر آید به امید اینکه در راه گنجی یابد و چنین و چنان کند .

زبان گاو
نام نوعی از پیکان تیر شکاری باشد نام گیاهیست که گاو زبانش گویند

زرین گاو
( اسم ) صراحی و ظروفی از طلا که به صورت گاو سازند .

زرین گاو سامری
کنایه از صراحی و ظرفی باشد از ط که به شکل گاو ساخته باشند

سر گاو زدن
کنایه از فاید. عظیم برداشتن و دولت مفت بدست آوردن .

سرخه گاو
ده دهستان مواضعخان بخش ورزقان شهرستان اهر دارای 268 تن سکنه است آب از چشمه محصول غلات حبوبات

سیم گاو رس دار
کنایه از ماه یا ستارگان باشد چه ستاره را بگاورس تشبیه کرده اند .

شتر گاو
1 - زرافه . 2 - یکی از مهره های شطرنج کبیر . 3 - امور غیر متناسب و ناهماهنگ .

گاو آباد
دهی از شهرستان قم

گاو آلو
( اسم ) قسمی آلوی درشت .

 

 

منبع ؛ معنی کلمه گاو به فارسی       منبع ؛  وبسایت آبادیس(فرهنگ لغت)

http://dic.abadis.net/Word/FaToFa/

اولین تجربه ایرانیان با پدیده عجیبی به نام "اتومبیل"

اولین تجربه ایرانیان با پدیده عجیبی به نام "اتومبیل"

 منبع ؛ پرشین فان - 17.05.94

این رنو مدل ۱۹۰۰ اولین تجربه ایرانیان با پدیده‌ای به نام اتومبیل است.                   

مظفرالدین‌شاه در صندلی عقب نشسته است. عوامل حکومتی و ملیجک وسایرین پیاده یا با اسب اتومبیل را احاطه کرده‌اند. موسیو وارنه راننده فرانسوی هم پشت فرمان نشسته است. آرم سلطنتی هم روی در این اتومبیل حک شده است. مظفرالدین‌شاه در اولین سفر خود به اروپا، دو دستگاه از این اتومبیل را خرید که تنها یکی از آن‌ها سالم به ایران رسید.

سال‌ها طول کشید تاپس از ورود اولین اتومبیل به ایران، اتومبیل‌های دیگری وارد ایران شوند. با شروع جنگ جهانی اول، چنان تعداد اتومبیل‌های شخصی و ارتشی در ایران زیاد شد که به تدوین اولین آیین‌نامه راهنمایی و راندگی در ایران انجامید.

"موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران" که نهادی دولتی وابسته به جمهوری اسلامی ایران است در گزارشی نوشته: «اندک اندک در ایران سورچیان و گاریچیان قدیمی تبدیل به رانندگان اتومبیل‌های وارداتی شدند. این کار چنان کلاس داشت که هر جوانی آرزوی نشستن پشت این اسبان آهنی را داشت و بوقی که با آن شهری را شهرآشوب کند. دختران جوان هم  عاشق و مرده چنین جوانان باکلاسی بودند و جواب رد به چنین خواستگارانی نمی‌دادند.»

اولین اتوبوس بالاستیک توپر اولیه در خطوط بین شهری ایران

قشر جدید شوفرها که همان گاریچیان سابق بودند. ضعف امکانات ماشین‌های عمومی، خرابی موتور، شکسته بودن شیشه و پاره بودن صندلی و کثیفی آن، نگاه اهل طنز آن زمان را نیز به خود جلب کرده است. "مشهدی محمد علی" ازدرشکه‌چی‌های قدیمی تهران بود که بعد از رواج اتوموبیل کسب و کاراو کساد شد. پس چند دستگاه مینی‌بوس خرید و به دلیل حسن خلق خودمشهور شد. ترانه معروف "ماشین مشدی ممدلی" در وصف اوست.

ماشین بارکش و مسافرکش لاری که از بدترین و مردم‌آزارترین نوع مسافرکش‌های اولیه در ایران بود.

باورود اتومبیل به ایران، تصادفات رانندگی نیز به معضلی جدید در ایران تبدیل شد که تا حالا نیز ادامه دارد.

 

خیابان سعدی تهران رو به میدان مخبرالدوله، اتومبیل‌ها به جای پارک کردن در کنارخیابان در میان آن پارک کرده‌اند.

حضور اتومبیل‌های آخرین مدل آن زمان در جاده ناهموار و خاکی شمیران.

سرهنگ حسن بقایی باسه تن از افسران لشکر آذربایجان در تبریز، در اولین اتومبیل ارتشی.

نظامیانی هم که اتومبیل نداشتند به جای اتومبیل واقعی در اتومبیلی دکوری در خیابان لاله‌زار تصویری به یادگار انداخته‌اند.

از اتومبیل‌های زیبای وارداتی به ایران.

یک خانواده در راه شمیران به تهران کنار جاده عکس یادگاری گرفته‌اند.

اعضای خانواده سپهبدمرتضی یزدان‌پناه فرمانده لشکر رضاشاه در کناراتومبیل‌شان.

اسدالله علم نخست‌وزیر ایران از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ در کنار اتومبیلش.                   

با ورود اتومبیل به ایران، مراسم عروس‌کشون به جای اسب و گاری با بنز و اوپل انجام شد.

کامیون خدمات عمومی در تهران قدیم در حالی که کارگران به روش قاجاری و بدون امکانات اولیه و کفش مشغول کار هستند.

ورود تبلیغات محیطی بر بدنه اتومبیل‌های اولیه در ایران

دو دستگاه کامیون لاری که در ابتدای دوره رضاشاه به عنوان ماشین باری و مسافربری استفاده می‌شد.

سالگرد تولد ژیان درایران

"موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران" که نهادی دولتی وابسته به جمهوری اسلامی ایران است در توضیح این عکس نوشته: «اولین پیکان تولید شده با دست ولیعهد متبرک می‌شود.» 

 

نمایی از تخت جمشید ( تصویر)

 

نمایی از تخت جمشید

منبع ؛ www.sialk.blogfa  

 

 

 

فرزندان نخبه ی تل گاوشهر

 

فرزندان نخبه ی تل گاوشهر 

استاد دکتر ذبیح اله مهدوی فر استاد راهنمای  پایان نامه های دانشجویان ارشد و دکترای شیمی دانشگاه

   

تاريخ ارائه شده:	۱۳۹۲/۰۷/۱۴
ساعت :	۱۳:۹:۳۲

جلسات دفاع از پایان نامه دانشجویان دانشکده علوم دانشگاه اهواز در نیمه دوم مهرماه

جلسات دفاع از پایان نامه تعدادی از دانشجویان رشته های فیزیک و شیمی دانشکده علوم دانشگاه شهید چمران اهواز در نیمه دوم مهرماه برگزار می شود.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه شهید چمران اهواز، دفاعیه ها براساس برنامه زمانی به شرح ذیل برگزار می گردد.

براین اساس، روز چهارشنبه 17 مهرماه ساعت 10 تالار دانش دانشکده علوم میزبان برگزاری دفاعیه کارشناسی ارشد خانم مرضیه پولادی با عنوان «بررسی محاسباتی خواص الکترونی و پایداری فولرن های سیلیسیوم و بور» است. دکتر ذبیح الله مهدوی فر و دکتر سیامک نوری زاده به ترتیب اساتید راهنما و مشاور این رساله هستند.

روز شنبه 20 مهرماه خانم فاطمه صداقت جلیل آبادی از پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته فیزیک خود با عنوان «بررسی اثر عدم تطبیق فاز القا شده گرمایی در تولید هماهنگ دوم موج پیوسته در کاواک دو عبوری بلور KTP نوع دوم» دفاع خواهد کرد. استاد راهنمای این پایان نامه دکتر محمد صباییان بوده و با مشاوره دکتر حمدالله صالحی به انجام رسیده است. این دفاعیه در ساعت 11:30 در تالار دانش برگزار می گردد.

در روز دوشنبه 22 مهرماه جلسه دفاعیه کارشناسی ارشد آقای علی مکوندی با عنوان «اندازه گیری یون های یدید و جیوه براساس اثر آنها بر رزونانس پلاسمون سطحی نانوذرات نقره پیش تغلیظ شده به روش استخراج نقطه ابری» راس ساعت 10  در تالار بینش دانشکده علوم برگزار می شود. دکتر ناهید پوررضا و دکتر بهروز زرگر به ترتیب اساتید راهنما و مشاور این پایان نامه بوده اند.

در همین روز (22 مهرماه) همچنین جلسه دفاع از پایان نامه دکتری شیمی – گرایش شیمی فیزیک مربوط به آقای هادی پارسا  با حضور استاد راهنما دکتر سیامک نوری زاده و استاد مشاور دکتر مهرداد بامداد ساعت 11 در تالار اندیشه برگزار می گردد.

در هجدهمین روز آبان ماه خانم آزیتا ناجی از پایان نامه دکتری خود در رشته فیزیک-گرایش فیزیک بنیادی با عنوان «فشردگی اسپینی و در هم تنیدگی در سیستم های کوآنتومی  و ارتباط آنها» ساعت 14 در تالار اندیشه دفاع می کند. دکتر مجتبی جعفر پور استاد راهنمای این پایان نامه بوده است.

از جهان هستی و کیهان چه می دانیم ؟ کشف بزرگترین ساختار کیهانی

از جهان هستی و کیهان چه می دانیم ؟  

کشف بزرگترین ساختار کیهانی  

آیا «فضای مطلقا خالی » به اثبات رسیده است؟

در اعماق فضا یک «ابرپوچی» قرار دارد که می‌توان آن را بزرگترین ساختار کیهانی دانست که تاکنون مشاهده شده است.

فرارو وبسایت خبری - تحلیلی - کد خبر: ۲۴۱۲۱۶

تاریخ: ۰۴ مرداد ۱۳۹۴ - ۱۲:۵۶

در اعماق فضا یک «ابرپوچی» قرار دارد که می‌توان آن را بزرگترین ساختار کیهانی دانست که تاکنون مشاهده شده است.

 
به گزارش فرادید*، ستاره‌شناسان بیش از ده سال پیش و هنگامی‌که در حال اندازه‌گیری دمای کیهانی بودند، به مورد عجیبی برخوردند. آن‌ها بخشی از کیهان را پیدا کردند که به شکل کاملا عجیبی سرد بود. آن ستاره‌شناسان در حال بررسی پرتوهای ریزموجی گسترده در سراسر کیهان بودند؛ پرتوهای ریزموجی که یادگار درخشان «انفجار بزرگ» یا مهبانگ هستند.
 
نواحی پوچ (void) به فضاهای خالیِ گسترده میان رشته‌های کهکشانی گفته می‌شود که شامل هیچ یا تعداد بسیار کمی کهکشان هستند. به نواحی پوچ بزرگی که عاری از ابر خوشه‌های کهکشانی هستند ابرپوچی (supervoid) گفته می‌شود.
 
بررسی «تابش زمینه کیهانی» به منزله کاوش در دوران دیرینه کیهان یعنی حدود 400 هزار سال پیش است. تابش زمینه کیهانی سراسر آسمان و به عبارت بهتر سراسر کیهان را پوشانده و همه جا کاملا به یک شکل است. دمای این تابش ۲.۷۲5 درجه کلوین است، یعنی تنها چند درجه گرم‌تر از صفر کلوین.
 
حال تجهیزات جدید، شکل و دقت بررسی‌ها را تغییر داده است. با استفاده از کاوشگر ناهمسانگردی ریزموجی ویلکینسون یا دبلیومپ (WMAP)، ستاره‌شناسان حالا می‌توانند تغییرات دمایی ریزترین بخش‌ها (برای نمونه: یک از 100 هزار) را نیز اندازه‌گیری کنند. «کف کوانتومی» بلافاصله پس از مهبانگ به وجود آمد و این نوسانات تصادفی از آن به وجود آمد. دانشمندان با استفاده از همین نوسانات تصادفی است که می‌توانند بررسی کنند که کیهان از چه و چگونه پدید آمده است.

 

تابش زمینه کیهانی (Cosmic Microwave Background: CBM) یک تابشی الکترومغناطیس بوده که سراسر کیهان را پوشانده ‌است

 

در میان تمام آشفتگی‌های حاصل از آن نوسانات، نقطه‌ای کاملا سرد توجه دانشمندان را به خود جلب کرد. در طول این سال‌ها، چندین نظریه برای توجیه آن نقطه سرد مطرح شد. برخی گفتند که احتمالا خطای انسانی یا ماشینی عامل چنین پدیده‌ای بوده و برخی دیگر اما نظریه «جهان‌های موازی» را مطرح کردند. اما دانشمندان حالا بر روی نظریه‌ای دیگر تاکید دارند: فضای خالی بسیار بزرگی به نام ابرپوچی کیهانی؛ آن‌قدر بزرگ که می‌توان آن را بزرگترین ساختار تمام کیهان دانست.
 
بر اساس این نظریه، در فضای پوچی یافت شده هیچ ستاره یا کهکشانی وجود ندارد و همین مسئله می‌تواند بر نظریه‌های مرتبط با تابش زمینه کیهانی اثر بگذارد. پاسخ آن معمای همیشگی (چگونگی شکل‌گیری کیهان) نیز می‌تواند حل شود. در واقع به این نتیجه می‌رسیم که تمام تلاش‌هایمان هیچ نتیجه‌ای نداشته است. با این حال نیز معما همچنان باقی می‌ماند.

نقطه سرد چگونه شکل می‌گیرد؟
این نقطه سرد تنها مورد عجیب تابش زمینه کیهانی نیست. دانشمندان به چندین ناهنجاری دیگر کیهانی نیز تاکنون برخورده‌اند. برای نمونه، سیگنال‌های دریافتیِ نیمی از آسمان از سیگنال‌های دریافتی نیم دیگر آسمان قوی‌تر است. نظریه‌ی استاندارد کیهان‌شناسی که پیش‌تر توانسته بود جزئیات تابش زمینه کیهانی را پیش‌بینی کند، کاملا نمی‌تواند این موارد عجیب (خصوصا نقطه سرد) را توضیح دهد.

 

ماهواره دبلیومپ

 

همان‌طور که گفتیم احتمالات فراوانی برای آن نقطه سرد کیهانی مطرح شد. اما محتمل‌ترین فرضیه‌ای که اخیرا مطرح شده، نظریه «ابرپوچی کیهانی» است. تمامی ساختارهای کیهانی – کهکشان‌ها، ماده تاریک نامرئی – در همه جای فضا پراکنده شده است. در این اما فضاهای خالی در اشکال و اندازه‌های متفاوت وجود دارد که می‌تواند مانند یک لنز اعوجاجی، دمای تابش زمینه کیهانی را از آنچه واقعا هست، کمتر نشان دهد.
 
اما دلیل این اتفاق نیز مهم است: نور از درون فضای پوچی عبور کرده و همزمان انرژی و بسامد آن کاهش می‌یابد. نور در این وضعیت به سمت بسامدهای پایین‌تر یعنی انتهای قرمزرنگ طیف نوری سوق پیدا می‌کند. نور هم تقریبا مانند تمام چیزهای دیگر از گرانش تاثیر می‌پذیرد. گرانش نیز لاجرم بر روی فوتون‌های نوری تاثیر می‌گذارد. درون یک فضای پوچی اما شرایط کمی متفاوت است، چرا که کمبود ماده به معنای عدم وجود گرانش بوده و در نهایت نور در درون فضای پوچی از گرانش تاثیر نمی‌پذیرد. سفر فوتون‌ها از درون فضای پوچی (void) به معنای بالا رفتن از یک تپه است و بالا رفتن از تپه نیز به انرژی نیاز دارد.
 
فوتون‌ها می‌توانند انرژی مصرف شده را دوباره پس بگیرند. به محض اینکه فوتون‌ها از پوچی خارج شوند دوباره در محاصره ماده درآمده و از گرانش تاثیر می‌پذیرد. فوتون‌ها بدین صورت می‌تواند انرژی از دست رفته خود را پس بگیرند.

 

مدلی برای کیهانِ در حال انبساط

اگر قرار باشد که انرژی فوتون‌ها تحلیل برود، باید سرعت انبساط کیهانی بیشتر شود. زمانی که یک فوتون به سختی درون پوچی حرکت می‌کند، کیهان سریع و سریع‌تر انبساط پیدا می‌کند. در نهایت فوتون نمی‌تواند آن انرژی ابتدایی را دوباره جمع کند. فیزیک‌دانان از اواخر دهه 60 میلادی بر روی این مسئله کار می‌کردند، اما تا آن زمان هرگز کسی یک پوچی را مشاهده نکرده بود. اما پس از اینکه یک «نقطه سرد» یافت شد، ستاره‌شناسانی مانند ایستوان اسزاپودی از دانشگاه هاوایی تحقیق خود بر روی این رفتار کیهانی را شروع کردند. او در سال 2008، این پدیده را «اثر سَکس- ولفِ پیوسته»  (Integrated Sachs-Wolfe: ISW) نامید.
 
ابرپوچی شگفت‌انگیز
اسزاپودی نتوانست تک‌تک پوچی‌هایی که بر روی تابش زمینه کیهانی اثر می‌گذارند را شناسایی کند. در واقع او داده‌های لازم برای چنین کاری را در اختیار نداشت. او و همکارانش قصد داشتند اثر کلی سَکس- ولف را در یک تحلیل آماری از 100 پوچی و خوشه کهکشانی بررسی کند، چرا که قدرت گرانشی خوشه‌های کهکشانی اثر گرمایی داشته و از خود نقاط گرم در تابش زمینه کیهانی به جای می‌گذارد. این گروه از محققان توانستند یک بار اثر واقعی سَکس- ولف را پیدا کنند. جایی که دمای تابش زمینه کیهانی با متوسط یک میلیونیم کلوین یا یک میکرو کلوین تغییر می‌کند.

تابش زمینه کیهانی از زمین

 

اسزاپوی تلاش کرد تا ماهیت پوچی‌ها را دریابد. به همین منظور در سال 2010 داده‌هایی را جمع‌آوری کرد. هرچند داده‌های او بسیار محدود بود، اما نتایج آن تحقیق نشان داد که ممکن است نزدیک‌ترین پوچی در فاصله سه میلیارد سال نوری از ما قرار گرفته باشد. او و همکارانش در سال گذشته میلادی تحقیقی در ابعاد گسترده‌تر انجام دادند. محدوده تحت پوشش آن‌ها در آسمان 200 برابر بیشتر بود تا تمام محدوده نقطه سرد نیز بررسی شود. نتایج تحقیق اسپازودی این بار کاملا روشن بود: «ما مطمئنیم که پوچی وجود دارد. من حاضرم سر آپارتمان شرط ببندم.»
 
ابعاد این پوچی نیز بسیار گسترده است. شعاع آن به 220 مگاپارسک یعنی بیش از 700 میلیون سال نوری می‌رسد، همین ابعاد کافی است تا این ابرپوچی به بزرگترین ساختار فیزیکی تمام کیهان تبدیل شود. برخی از دانشمندان اما همچنان معتقدند که برای تعیین ماهیت اصلیِ این ابرپوچی به داده‌های بیشتری نیاز داریم.

 

محل وجود ابرپوچی در تصویر مشخص شده است

 

یک مشکل بزرگتر
مشکلی دیگر بر سر را قرار دارد و آن این است که این ابرپوچی نمی‌تواند  به اندازه کافی تابش زمینه کیهانی را خنک کند. یک ابرپوچی به این اندازه تنها می‌تواند به اندازه 20 میکرو کلوین، تابش زمینه کیهانی را سردتر کند. اما دمای ابرپوچی به طور متوسط 70 میکرو کلوین و در برخی نقاط 140 میکرو کلوین سردتر است.

 

آیا از این دست موارد باز هم در کیهان وجود دارد؟

 

یکی از دلایل محتمل پشت این اختلاف این است که اندازه پوچی از مقداری که اندازه‌گیری شده بیشتر باشد. اگر چنین باشد، اثر سَکس-وولف نیز قوی‌تر خواهد بود. با این حساب، شعاع  این ابرپوچی می‌تواند تا 270 مگاپارسک نیز بیشتر شود. بیِلیا همان دانشمندی است که سال 2004 موفق شد آن نقطه سرد را مشاهده کند. او می‌گوید حتی اگر این ابرپوچی را این اندازه بزرگ باشد، باز هم نمی‌تواند نقطه سرد را توجیه کند.
 
حقیقت اما کجا است؟
در حقیقت، طبق نظریه‌های اخیر کیهان‌شناسی، اساسا یک پوچی به این اندازه نمی‌تواند در کیهان وجود داشته باشد. بیلبا می‌گوید: «مشکل اینجا است که نوع پوچیِ مورد نیاز برای این اثر در حقیقت وجود ندارد.»
 
اما اگر آن پدیده یک پوچی نباشد، بنابراین چه چیزی می‌تواند باشد؟ بیلبا می‌گوید که آن نقطه سرد ممکن است که حاصل یک «نقص توپولوژیک» باشد؛ نقصی در ساختار کیهان که مانند تَرَک‌ها یا حفره‌های روی یک قالب یخ شکل می‌گیرد. کیهان نیز سیر تکاملی داشته است. کیهان مانند آبِ در حال انجماد که از مایع به جامد تبدیل می‌شود، تکامل یافت و پس از برگشت به حالت اول طبیعی بود که چنین پدیده‌هایی شکل بگیرد.

 

نور هنگام عبور از پوچی انرژی خود را از دست می‌دهد

 

اکثر ستاره‌شناسان اما بر این باورند که ایده «ابرپوچی» همچنان محتمل‌ترین گزینه است. اما همان‌طور که بیلبا می‌گوید برای اینکه بهفمیم این اختلاف دما ناشی از چیست، به داده‌های بیشتری نیاز داریم.

 

تابش زمینه کیهانی چگونه به وجود آمد؟

 

ابرپوچی از این جهت نقش بسزایی دارد که می‌تواند سیر شکل‌گیری مهبانگ را برای دانشمندان مشخص‌تر کند. اثر سَکس – وولف جواب می‌دهد، چرا که کیهان به سرعت در حال انبساط است. نیرویی که کیهان را گسترش می‌دهد نیز همان «انرژی تاریک» است. دانشمندان می‌توانند با اندازه‌گیری اثر سَکس-وولفِ آن ابرپوچی، تاثیر ماده تاریک را بسنجند. آن‌ها بدین ترتیب می‌توانند رفتار ماده تاریک در کیهان را بهتر درک کنند.
 
حالا اما معمای بزرگ نقطه سرد در هستی وجود دارد. ما هنوز پایان داستان را نمی‌دانیم. در حقیقت هنوز هیچ‌کس پایان داستان را نمی‌داند.

منبع: BBC.com

فرح پهلوی: بهتر بود دهانمان را می‌بستیم!

 

 

فرح پهلوی: بهتر بود دهانمان را می‌بستیم!

توضیح ؛

این وبسایت در ارتباط با این مصاحبه هیچ موضع سیاسی ندارد و صرفاً به خاطر اینکه مصاحبه شونده نماینده ی حداقل بخشی از افکار سیاسی در مقطعی از تاریخ ایران و یا حاکم بر کشور بوده است و از این جهت این گونه افکار حاکم می توانسته بر جامعه و فرهنگ کشور تاثیرگذار باشد ، در این وبسایت آورده شده است . امید است برای محققین مفید واقع افتد.

مدیریت وبسایت تل گاوشهر

 

در گفت‌وگو با روزنامه آلمانی «دی‌ولت»

 

فرح پهلوی: بهتر بود دهانمان را می‌بستیم!

منبع ؛ وبسایت خبری تحلیلی فرارو - http://fararu.com/  - کد خبر: ۲۲۸۰۹۶ - فروردين ۱۳۹۴ - ۰۰:۴۳

فرح دیبا (پهلوی) در گفت‌وگو با روزنامه آلمانی «دی‌ولت»، از شاه انتقاد کرده که «بیش از حد سرگرم سیاست خودش بود. او به آدم‌های عوضی اعتماد کرد. دست بسیاری از ژنرال‌ها و کارمندان بلندپایه را باز گذاشت» و درباره شکنجه در دوران پهلوی گفته است: «ما اشتباه کردیم. آنچه هم در زمان ما رخ داد بد بود.»
فرح در پاسخ به سؤالی درباره انتقادهای شاه از غرب گفت: «ما خیلی زیاد حرف زدیم و خیلی طولانی. بهتر بود دهانمان را می‌بستیم. با توجه به قدرت و نقش قوی غرب ما می‌توانستیم بیشتر بی‌شهامتی یا واقع‌گرایی نشان بدهیم.»
این گفت‌وگو که «تاریخ ایرانی» ترجمه متن آن را (با اندکی حذفیات) منتشر کرده، درباره زندگی شاه و خانواده‌اش در ایران و خارج از کشور و دیدار فرح با ملکه ثریا، همسر سابق شاه است که درباره‌اش می‌گوید: «او بخش مهمی از تاریخ ما بود و بعد‌ها زندگی راحتی نداشت.» 
"فرح پهلوی آخرین شهبانوی ایران بود. او از زمان سقوط شاه در مهاجرت زندگی می‌کند. این گفت‌وگویی است پیرامون گناه و از دست رفتن قدرت (حاکمیت) همسرش."
او نامی بر خود دارد که مثل تمام دوران زندگی‌اش سبب قطب‌بندی می‌شود: فرح پهلوی، ۷۶ ساله که زندگی افسانه‌ای یک شهبانو را در کنار شاه از سر گذرانده است. سپس سقوط از تخت پادشاهی، از کف دادن قدرت و میهن، مطرود شدن و خودکشی دو فرزند. سلطنت‌طلبان پهلوی‌ها را چون یک زوج جذاب می‌ستودند. دیگران هزاران قربانی شکنجه در زندان‌های شاه را بخاطر می‌آورند. انقلابی‌ها در سال ۱۹۷۹ قدرت را به دست گرفتند و آن‌ها را از کشور بیرون راندند. نگاه یک شهبانوی سرنگون‌شده به امپراتوری از کف داده.
ما در لابی یک هتل سر چای کیسه‌ای (تی بگ) نشسته‌ایم. فرض کنیم مهمانی شام در کاخ بِلوو (کاخ ریاست جمهوری آلمان در برلن) است، بر کارت روی میز شما چه چیزی نوشته شده بود؟
علیاحضرت شهبانو. تا زمانی که زنده‌ام این عنوان رسمی من باقی خواهد ماند. بسیاری مرا فرح دیبا صدا می‌زنند، در حالی که دیبا نام‌خانوادگی‌ (دختری) من‌ است و نه اسم دوم. در گذرنامه‌ام فرح پهلوی قید شده، به همین نام هم امضا می‌کنم؛ نام‌خانوادگی شاه. عنوان علیاحضرت کافی است.
جای شما در سلسله‌ مراتب رسمی خانواده‌های پادشاهی در کجا است؟
در میان سابق‌ها! (و می‌خندد) در ردیف دوم، در کنار پادشاهان سابق. مگر اینکه دربارهای پادشاهی دوست مثل موناکو، مراکش و یا بلژیک باشند که فرق می‌کند. اخیرا در میان پادشاهان سر کار در کنار شهبانوی ژاپن نشسته بودم. در پشت سر ما بر حسب سلسله مراتب هر کس که مدت زمان طولانی‌تری حکومت کرده بود.
جایی که شهبانو پیاده می‌رود.
بله، در مقایسه با یک پادشاهی ۲۵۰۰ ساله در ایران، حکومت پادشاهی در دبی هنوز در قنداق است (در آلمانی در کفش بچگی). برای من این عنوان نقش شفابخش دارد: تا هر زمان و تا حدی که در توان دارم برای هم‌میهنانم باشم. این تکلیفی است که به سبب آن هنوز زنده مانده‌ام. مابقی مثل گلی است که چون نقش بر یک کاغذ دیواری کهنه رنگ می‌بازد.
شما مجبور شدید در سال ۱۹۷۹ ایران را ترک کنید و از آن زمان در مهاجرت زندگی می‌کنید. آیا هنوز خاطراتی از دوران شهبانویی در تهران دارید؟
من کاخ کوچک خودمان را به یاد دارم. زمانی که با چهار بچه این کاخ دیگر برایمان کوچک شده بود، به کاخ نیاوران در شمال تهران که در واقع مهمان‌خانه دربار بود نقل‌ مکان کردیم. در مجاورت آن یک کتابخانهٔ بسیار زیبا برای کتاب‌هایم ساختم. بعضی اوقات صبح زود پیش از رفتن به دفتر، شاه و من در آنجا چای صرف می‌کردیم. این روز‌ها، وقتی که به تنهایی در سالن منزلم در پاریس با تمام آن عکس‌هایی که دور و برم دارم، این تصاویر خانواده برایم زنده می‌شود. من حتی صدایشان را هم می‌شنوم. چند هفته پیش از این، در روز ولنتاین، بعد از چهار سال توانستم شوهرم را ببینم. من به مقبرهٔ او در قاهره رفتم...
چه چیزی این همه مدت مانع شما شده بود؟
بعد از بهار عربی سفر به مصر برای من خطرناک بود. هنگامی که ما آنجا دوران تبعید خود را می‌گذراندیم حسنی مبارک دوست نزدیک ما بود. صرفنظر از اتهاماتی که به او می‌زنند، من همیشه مناسباتم را با این خانواده حفظ خواهم کرد. این بار پیامی تلفنی دریافت و بلافاصله به آنجا پرواز کردم، کاملا خصوصی. هیچ کس از این سفر خبر نداشت. جهان سادات (همسر انور سادات رئیس‌جمهور اسبق مصر) مرا همراهی می‌کرد؛ خواهر بیوهٔ من. فقط متاسفانه سوزان مبارک (همسر حسنی مبارک) را نتوانستم ملاقات کنم. من به دلایل امنیتی از این کار منع شدم. ما همراه جهان سادات بر سر مزار همسرش انور سادات هم رفتیم. من یک دسته گلایول سفید خریدم، در مسجد رفاعی دستم را روی سنگ همسرم گذاشتم و دعا کردم.
 
به خودتان بپردازیم. پدر شما در مدرسه نظامی معروف Ecole Saint Cyr فرانسه درس‌خوانده بود. او در ارتش ایران قاضی لشگر بود. مادرتان در تهران یک خانهٔ بزرگ را اداره می‌کرد. شما تنها فرزند آن‌ها بودید.
که می‌بایست به جای یادگرفتن آشپزی در دانشگاه تحصیل کند. بله، مادر من زن فعالی بود. ایران یک کشور مدرن غرب‌دوست بود. من در پاریس معماری تحصیل کردم. هنوز یادم هست که آدم با یک گذرنامه ایرانی برای اروپا نیازی به روادید نداشت. من آن زمان در کشور خودم با دامن کوتاه بسکتبال بازی می‌کردم. ما در کنار دریا بیکینی می‌پوشیدیم و در میهمانی‌ها لباس‌های آخرین مد. اما امروز باید زنان در ایران حجاب را رعایت کنند.
 
در سال ۱۹۶۷ تاجگذاری شما به عنوان نخستین شهبانو سمبل برابر حقوقی زنان بود. شما خودتان هم خود را در این نقش می‌دیدید؟ در نقش فمینیست در خاورنزدیک؟
وقتی من ۹ ساله بودم پدرم به خاطر سرطان مرد. من خیلی زود یاد گرفتم که مستقل باشم. با یک مادر قوی بزرگ شدم. به این دلیل خودم را فمینیست نمی‌دانم. یک مرد باید در را برای من نگه می‌داشت، اما من ترس را نمی‌شناختم و می‌توانستم اغلب دیدگاهی را با شاه در میان بگذارم که با دیدگاه مشاورانش تفاوت داشت. اینطور بگویم او تاج را به عنوان نماینده همه زنان کشور بر سر من گذاشت و من آستین‌هایم را بالا زدم. موزه‌ها را تاسیس کردم، یک فستیوال تئا‌تر به راه انداختم و افراد خلاقی مثل وارهول، رابرت ویلسون، والنتینو و پیر گاردن را وارد کشور کردم.
 
شما در افکار عمومی غرب برای مدت طولانی وجهه کاملا متفاوت دیگری هم داشتید: شاه به شما مثل پول بادآورده طلا می‌داد و شما همه چیز را می‌خریدید. ملکه‌ای که ثروتش را به رخ می‌کشید. امروز می‌توانید این انتقاد را درک کنید؟
این نگاه خیلی منفی است. اما درباره ثروت خصوصی عظیم ما حرف‌های بی‌معنی زیادی زده می‌شد. بله. پس این ثروت کجا بود؟ جمهوری اسلامی می‌خواست شهرت ما را خراب کند. من امروز با کمک کسانی زندگی می‌کنم که به من نزدیک هستند. البته با بالا رفتن قیمت نفت بود که توانستیم کمک‌های دولتی برای اشاعهٔ هنر تخصیص دهیم. برای نمونه من یک کلکسیون جمع کردم و هنرمندان معاصری چون ماکس ارنست، کرونینگ، پیکاسو را وارد ایران کردم، البته آثار شگفت‌انگیز هنرمندان ایرانی را هم از خارج به ایران بازگرداندم؛ در آن زمان چیزی در حدود ۱۰۰ میلیون دلار بود. امروز ارزش این کلکسیون در حدود ۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود! پس از انقلاب در زیرزمین‌ها گم و گور شد. من ترس داشتم که نیست و نابود شوند.
 
چه بلایی سر این نقاشی‌ها آمده؟
یکی از پرتره‌هایی را که اندی وارهول از من کشیده با چاقو پاره پاره کرده‌اند. بقیه به لطف خدا دست‌نخورده باقی مانده ‌است. پس از این همه سال، دو سال پیش این مجموعه در تهران به نمایش درآمد. در این مورد به من احساس غرور دست می‌دهد. هنر ما همیشه نیرومند‌تر بوده است.
 
از هر پرتره‌ای که وارهول از شما و شاه کشیده دوتایشان امروز در اتاق نشیمن غول مستغلات فرانکفورتی آبی روزن میان پرتره‌های تولید‌کنندهٔ سریال تلویزیونی «داینستی»، داگلاس کرامر و رایمار کلائوسن، یکی از طراحان مُد دهه هشتاد که امروز در کنار دریاچه شویلوو (در شرق آلمان) زندگی می‌کند، آویزان است.
اسمش کلائوسن است؟ من او را نمی‌شناسم. اما عجیب است که وارهول ۱۲ پرتره از من و شاه کشیده است. در زمانی که هنوز وارهول در قید حیات بود هر کدام از این نقاشی‌ها، اولی‌اش ۲۵۰۰۰ دلار و مابقی ۱۵۰۰۰ دلار خرج برمی‌داشت. اما شاه هرگز این مبلغ را پرداخت نکرد، زیرا این پرتره‌ها مدت کوتاهی پیش از انقلاب تحویل داده شد.
 
شما امروز شش ماه سال را در پاریس و شش ماه دیگر آن را نزد دو فرزند و نوه‌هایتان در آمریکا زندگی می‌کنید. بعد از این همه سال‌ حالا آنجا احساس بودن در خانه را دارید؟
من در بهترین جاهای دنیا جهان زندگی می‌کنم. اما آنجا وطن من نیست، احساسات یک تبعیدی را به سختی می‌توان در قالب کلام بیان کرد. از هم گسیختگی و احساس اینکه غربت هرگز وطن نمی‌شود و در وطن نیز احساس غربت می‌کنید در فرد ایجاد می‌شود. بسیاری بر اثر ضربه روحی مهاجرت اجباری در هم می‌شکنند.

آیا شما تا حال خاک جمع کرده‌اید؟
 
منظورتان چیست؟
در اتاق نشیمن من در پاریس یک میز شیشه‌ای هست با یک جعبه خاک وطنم. من آن را نگه می‌دارم. جالب است که چنین چیزهایی چقدر می‌توانند اهمیت داشته باشند؛ یک مشت خاک. من متاسفانه تا امروز نمی‌دانم آدم چطور غذا می‌پزد. اما به یک غذای ایرانی خیلی علاقه دارم: آبگوشت. تنها عطر سوپ گوشت در حال پختن برای من وطن است.
 
تصاویر محو خاطره که آدم از آن تغذیه می‌کند.
آری، فرزندانم از بابت ترک میهن رنج بسیار کشیده‌اند.
 
دو تن از فرزندانتان خودکشی کرده‌اند. شاهزاده لیلا پهلوی در ماه ژوئن ۲۰۰۱ در هتلی در لندن بر اثر مصرف دارو و شاهزاده علیرضا پهلوی چهار سال پیش در بوستون با شلیک گلوله خودکشی کرد.
لیلا ۹ ساله بود که مجبور به ترک ایران شد. او وابستگی زیادی به پدرش داشت. او در این اواخر غمزده و مایوس شده بود. علیرضا کوچکترینشان بود. زمان هرگز زخم‌ها را التیام نبخشید. می‌دانید، برای درک بهتر کشور ما باید به خانه‌هایمان بروید. فرهنگ ما متاثر از احساس عمیق نسبت به خانواده و پیوند خانوادگی است. من دوستان زیادی در چهارگوشه جهان دارم، اما در غرب آدم در چهاردیواری خانه‌اش اغلب تنهاست.
 
آیا تاکنون نسبت به خدا تردید به دل راه داده‌اید؟
یکی از دوستانم که بانوی مسیحی بسیار مومنی بود روزی در موقعیت بسیار سختی که داشتم به من گفت خدا تنها کسانی را که دوست دارد در چنین موقعیت‌های تنگی قرار می‌دهد. من بعضی وقت‌ها دلم می‌خواست بگویم: «ای خدا کمتر مرا دوست بدار». ورزش به من کمک کرد. موسیقی، من موسیقی را بسیار دوست دارم. هنر، نقاشی کردن. مدیتیشن، یوگا. من زیاد اهل آزمایش هستم. من واقعا هر چه را امتحان کرده‌ام تا بتوانم به زندگی ادامه دهم. فقط دو امکان وجود دارد: یا باید سعی کنم برخورد مثبتی به زندگی داشته باشم و یا خودم را بکشم. من اولی را ترجیح می‌دهم. من در برابر فرزندان و نوه‌هایم و تمام آن‌هایی که در این جهان مبارزه می‌کنند مدیونم. نه، چنین اتفاقی روی نمی‌دهد که بتواند مرا از پا درآورد. تا حال همیشه برپا ایستاده‌ام. شاید روزی من هم از پا بیافتم.
 
میهن شما اکنون مدت‌هاست که با تحریم زیر فشار قرار گرفته است. غرب می‌خواهد از این طریق مانع آن شود که ایران بمب اتمی بسازد. داوری شما درباره این سیاست چیست؟
تحریم‌ها طبعا به جمهوری اسلامی زیان می‌زنند، در عین حال ایرانی‌ها خیلی بیشتر از آن ضرر می‌بینند. شاه مناسبات خیلی خوبی با غرب داشت. به یقین جمهوری اسلامی حق دارد که انرژی هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز در اختیار داشته باشد. فقط آدم هرگز نمی‌داند که آیا آن‌ها این را به صورت صلح‌آمیز به کار خواهند گرفت؟ غرب به حق از یک ایران اتمی ترس دارد. من هم می‌ترسم. با این همه آرزو می‌کنم که در مذاکرات اتمی فعلی با ایران تنها موضوع به انرژی هسته‌ای خلاصه نشود، بلکه همچنین بر سر حقوق بشر مذاکره شود.
 
از تلاش شما برای زنان چیزی باقی مانده؟
 ما در آن دوران گام‌های اصلاحی برداشتیم از جمله حق حضانت فرزند در صورت طلاق و دستمزدهای عادلانه. این اصلاحات از بین نرفته است. حق رای زنان هنوز پابرجاست. منع چندهمسری متاسفانه دوباره لغو شد.
 
در سال ۲۰۱۳ حسن روحانی به صورت غافلگیرکننده‌ای انتخابات ریاست جمهوری را برد. احساس شما در این مورد چیست؟
وعده‌های توخالی. روحانی دوباره امید‌ها را بیدار کرد، اما نگه نداشت. ولی در ‌‌نهایت رئیس‌جمهور نمی‌تواند چیزی را تغییر بدهد.
 
تحت رژیم همسر شما هم آن زمان هزاران نفر شکنجه و تعقیب شدند.
بله. ما اشتباه کردیم. آنچه هم در زمان ما رخ داد بد بود. مشاوران همسر من، دولت و شخص شاه آلارم‌ها را ناشنیده گرفتند. شوهر من بیش از حد سرگرم سیاست خودش بود. او به آدم‌های عوضی اعتماد کرد. دست بسیاری از ژنرال‌ها و کارمندان بلندپایه را باز گذاشت.
 
ما در برلین هستیم. شهری که هنگام بازدید شاه در سال ۱۹۶۷ شاهد برخوردهای خشونت‌آمیز علیه او بود. شما امروز با چه احساسی اینجا نشسته‌اید؟
من اغلب به برلین می‌آیم. این شهر را دوست دارم. هرچند به خاطر مرد جوانی که در تظاهرات ضد شاه آن زمان به گلوله بسته شد، مدت‌ها سفر به این شهر برایم خوشایند نبود.
 
اسم او «بنو اونه زورگ» بود. یک دانشجو که در تظاهرات روز ۲ ژوئن سال ۱۹۶۷ مورد اصابت گلوله یک پلیس قرار گرفت.
من همواره در این مورد طوری مورد پرسش قرار گرفته‌ام که انگار من یا همسرم در این جنایت مقصر بوده‌ایم.
 
در این تظاهرات درگیری‌های خشونت‌باری میان مخالفان و هواداران شاه پیش آمد که اعضای ساواک خودشان را قاطی آن‌ها کرده بودند و با تخته و چماق به جان مخالفان افتادند، در حالی که پلیس ناظر خاموش صحنه بود.
اما مدت‌ها بعد شما در آلمان ناگهان کشف کردید که قاتل نه کمونیست، بلکه عضو سابق اشتازی (سازمان امنیت آلمان شرقی سابق) از برلین شرقی بوده که با بی‌رحمی مرتکب قتل شد تا بازدید شاه را خراب کند. او موفق به این کار شد.
 
همسر شما همچنان مثل گذشته به عنوان صاحب قدرتی مورد پشتیبانی واشنگتن دیده می‌شود که صرفنظر از همه تلاش‌هایش برای مدرنیزه کردن کشور پلیس مخفی خود، ساواک را علیه مردم به کار می‌گرفت. او خودش در فروریختن قدرت و تقویت [آیت‌الله] خمینی مقصر بود؟
بعد از انقلاب ما از خودمان می‌پرسیدیم ما چه اشتباهی کردیم. خیلی چیز‌ها مطرح می‌شد، فشاری که از طریق اصلاحات اجتماعی و اقتصادی شاه بر کشور وارد می‌شد. در کشور جریانات مختلفی وجود داشتند: کمونیست‌ها و روحانیت. فشار غرب هم بر این افزوده می‌شد. فشار آمریکایی‌ها، بریتانیایی‌ها و فرانسوی‌ها. آن‌ها ما را در افزایش قیمت نفت مقصر می‌دانستند و اینکه شاه از اوپک پشتیبانی می‌کند. غرب به این دلیل گذاشت ایران سقوط کند. وقتی که من امروز انتقاد رسانه‌ها و سیاستمداران غربی علیه جمهوری اسلامی را می‌شنوم باید بگویم: طبعا ما بی‌خطا نبودیم، اما ما نیت خوبی داشتیم. همسر من می‌خواست اول ایران را به لحاظ اقتصادی توسعه بدهد تا بعد به آزادی سیاسی برسد. ما به زمان زیادی نیاز داشتیم و به اشتباه افتادیم. ما کور شده بودیم.
همسر شما یک بار یک مصاحبه پرادعا کرد.
منظورتان چیست؟
او با خودپسندی نه تنها آنجا، بلکه همواره روی پیست اسکی سن موریتس تکرار کرد که غرب تقریبا در همه موارد اشتباه کرده است.
بله. ما خیلی زیاد حرف زدیم و خیلی طولانی. بهتر بود دهانمان را می‌بستیم. من در این مورد با شما موافقم. با توجه به قدرت و نقش قوی غرب ما می‌توانستیم بیشتر بی‌شهامتی یا واقع‌گرایی نشان بدهیم.
 
ظاهرا برای شاه روشن نبود که چه سونامی مذهبی‌ای از ناآرامی‌های اجتماعی سر بر خواهد کشید.
کاملا حق دارید.
 
اما چه شد که به رغم پلیس مخفی آموزش یافته از سوی اسرائیل هیچ کس متوجه آنچه داشت می‌آمد نشد؟
می‌دانید؟ من‌‌ همان زمان گفتم که پلیس مخفی وظیفه خودش را خوب انجام نمی‌داد، زیرا خطر برایش روشن نبود. همانطور که پیش‌تر گفتم، ما بیش از مذهبیون متعصب نگران کمونیست‌ها بودیم. من نمی‌دانم آن زمان چه بلایی به سر ما آمد. دشمن یک گام پیش بود و ما یک قدم عقب.
 
اسلام به سختی میان شیعیان و سنی‌ها تجزیه شده است. ایران قدرت رهبری‌کننده شیعیان را کسب کرده و عربستان سعودی در کنار سنی‌ها ایستاده است. آیا این برخورد می‌تواند تمام خاورمیانه را ویران کند؟
من نمی‌توانم بپذیرم که مسلمانان متقابلا یکدیگر را نابود کنند. من تنها می‌توانم آرزو کنم که ما در قرن بیست و یکم مثل قرون وسطی به جنگ‌های عقیدتی بازنگردیم. تراژدی آنجا است که اسلام‌گرایان توانسته‌اند از طریق اینترنت برخی از اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها را به جنگ برای دولت اسلامی متقاعد کنند.
 
آیا دموکراسی پاسخ تنش‌های خاورمیانه است؟
دموکراسی پاسخ است. منظورم دموکراسی واقعی است. در عین حال مشکل هم هست: تمام کشورهای منطقه نمی‌توانند به سادگی از امروز به فردا دموکراتیک شوند. خیلی‌ها به دقت اصلا نمی‌دانند دموکراسی یعنی چه. و اینکه کار به کجا می‌کشد را، می‌شد در به قدرت رسیدن اخوان‌المسلمین در مصر دید.
 
گروه‌های اپوزیسیون ایرانی زیادی در داخل و خارج از کشور وجود دارند. چرا این‌ها علیه رژیم متحد نمی‌شوند؟
کاراکتر ایرانی؟ زمانی که ما سلطه داشتیم متحد شدند، علیه شاه.
 
شما هرگز با دومین همسر شاه، ثریا دیداری داشته‌اید؟
یکبار، بله. در یک آرایشگاه پاریس و در دیور. من شنیدم که یک فروشنده گفت یور هاینس! چرخی زدم و ملکه ثریا را دیدم. ما متاسفانه هرگز با هم صحبت نکردیم. این خیلی غم‌انگیز است. او خوشبختی خود را دیگر هرگز نیافت.
ازدواج (شاه و ثریا) به خاطر بچه‌دار نشدن به جدایی انجامید. شاه اگر مدرن بود می‌توانست قانون را عوض کند و دخترش را از نخستین ازدواج خود ولیعهد بنامد. شما هیچ وقت در این مورد بحث کردید؟
من چطور می‌توانم ماه باشم و به خورشید پیشنهاد بدهم که شب بتابد؟ در این صورت خانواده من وجود نمی‌داشت. اما حرف شما کاملا هم نادرست نیست. سال‌های دهه ۵۰ بود. میان خانواده‌ها مشکلاتی وجود داشت. خانواده‌های سلطنتی غرب هم در آن زمان با زنانی مثل کیت میدلتون اینقدر باز نبودند. رفتار با ملکه ثریا ناخوشایند بود. او بخش مهمی از تاریخ ما بود و بعد‌ها زندگی راحتی نداشت.
 
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که یکبار دیگر از وطنتان دیدن کنید؟
به درد چه کسی می‌خورد؟ فقط برای اینکه بازگردم؟ این خوراک مفت و مجانی برای آن‌ها خواهد بود. حکومت می‌داند که من چه فکر می‌کنم. به جز آن تعریف می‌کنند که تهران دیگر قابل بازشناخت نیست. تهران امروزی شهری شلوغ و کثیف است. مردم تغییر کرده‌اند، البته نه همه. من همچنان با کشورم در ارتباطم. چند نفر از بستگانم که هنوز در قید حیات‌اند، در تهران زندگی می‌کنند. به جز آن جماعت جوانان مشتاق علم و دانشی وجود دارد که برای من از ایران نامه می‌نویسند. من در پاریس تمام روز اخبار ایران را دنبال می‌کنم. میز کار و تمام اتاق ناهارخوری‌ام پر از فکس و ایمیل است. خیلی کار دارم. اما این هم مرا به حرکت وامی‌دارد. نه برنمی‌گردم، حتما مرا دستگیر می‌کنند و می‌اندازند زندان! به جای آن جمعه جشن نوروز، جشن سال نو ایرانیان را در نیویورک به همراه فرزندان و نوه‌هایم جشن می‌گیرم. پیش از آن هم از روی آتش می‌پریم. آن هم چطور!   

 

01/94 

تقدیم به پدران تل گاو ؛ به مناسبت ولادت امیرمومنان حضرت علی « ع» و « روز پدر»

تقدیم به پدران تل گاو ؛ به مناسبت ولادت امیرمومنان حضرت علی « ع» و « روز پدر» تبریک به مناسبت «ولادت امیرمومنان حضرت علی» « ع» و « روز پدر» به شیرمردان و پدران عزیز روستای تل گاو
 
  پدرها؛ یگانه حامی و قهرمان داستان زندگی و ستون خانه ی ما هستند. پسآنها را دوست بداریم، چرا که دوست داشتن، خالصانه ترین هنر پدرهاست . بدین وسیله پیشاپیش ، «ولادت مولای متقیان علی» « ع» و «روز پدر» را به همه ی شیرمردان زحمت کش و پدران عزیز روستای تل گاو و همسران با وفا و همیشه همراه شان ،تبریک و تهنیت عرض می کنیم . دست یکایک آن ها را می بوسیم و برای همه ی آن ها آرزوی سلامتی و طول عمر با عزت از درگاه حضرت باریتعالی می کنیم .                           تقدیم به پدران تل گاو ای پدر ای با دل من همنشینای صمیمی ای بر انگشتر نگینای پدر ای همدم تنهائیمآشنایی با غم و شیدائیمای طنین نام تو بر گوش منای پناه گریه ی خاموش منهمچو بارانِ مهربان ، بر من ببارای که هستی مثل ابر نو بهاردر صداقت برتر از آیینه ایدر رفاقت باده ی بی کینه ایای سپیدار بلند و  پایدار( با وقار)می برم نام تو را با افتخارهر چه دارم از تو دارم ای پدرای که هستی نور چشم و تاج سررحمت بارانی و روشن تبارمهربانی از تو مانده یادگارای پدر بوی شقایق می دهیعاشقی را یاد عاشق می دهیبا تو سبزم، گل بهارم، ای پدرهر چه دارم از تو دارم ای پدر12 اردیبهشت (13 رجب) ولادت حضرت علی(ع) و روز پدر بر تمامی پدران عزیز مبارک باد    منبع: http://tolgave.blogfa.com/

 

 

شخصیتِ بهرام گور، ابرمرد آرمانی فردوسی

منبع ؛ سایت انسان شناسی و فرهنگ - http://anthropology.ir/node/13436

دکترفکوهی ؛ استاد دانشگاه تهران

معصومه بوذری

 

 

                         

تصویر:  مجسمه بهرام گور در شهر باکو

بسیاری از داستانهای شاهنامه، در کنار اصول داستان پردازی، از عناصر دراماتیک و قابلیتهای اجرای تئاتری نیز برخوردارند و اگر دراماتورژ بخواهد نمایشی اقتباسی بر اساس داستانهای شاهنامه تهیه کند علاوه بر روایات مرسومی که نقالان مدام نقل کرده اند و اجراهای تئاتری آنها هم تاکنون کم نبوده است، می تواند داستانهای دیگری را نیز انتخاب کرده و با پاره ای تغییرات در شیوه ی بیان و روش اجرا، آماده ی اجرا نماید؛ مثل داستان های پسران فریدون، بیژن و منیژه، ضحاک، زال، سیاوش و سودابه، انوشیروان و...؛ همچنین نمایش های رادیویی زیادی را نیز می توان از میان داستانهای شاهنامه اقتباس کرد البته باید با شیوه های جدید، قابلیتهای اجرای دراماتیک را از این داستانهای افسانه ای و تاریخی برداشت کنیم: اجرا و نمایش به سبکی متفاوت نسبت به آنچه که طبیعتاً در ذات درام یونانی می بینیم؛ اقتباسی آزاد و نه وفادارانه که با حال و هوای مخاطب امروزی هم تناسب داشته باشد. یکی از بهترین  داستان های شاهنامه برای اجرای صحنه ای یا درام رادیویی، داستانِ بهرام گور است که تا حدود زیادی عناصر دراماتیک را دارا بوده و در عین حال در آن ماجراهای پادشاهیِ بی نظیری از یک انسانِ بی نقص و آرمانی بیان می شود.
در این داستان ما با یک شخصیت کاملاً پرداخته شده مواجه هستیم که تمامِ صفات بخشندگی، خوش باشی، دادگری در مملکت داری، و جوانمردی نسبت به رعایا و رفتار پسندیده با اسیران را در کنار تهور و زورمندی و زیرکی در کارزار و شکار، و حتی در کشورگشایی به همراه دارد. و از آنجا که جز حُسن صفتی دیگر به او نسبت داده نشده و تمام زندگیش سرمشق مردمان بوده و راهنمای ایشان، او را می توانیم ابَرمردی آرمانی در شاهنامه بدانیم. دورانِ پادشاهیِ بهرام را فردوسی بسیار مفصل بیان کرده است و علاوه بر بخش مربوط به پادشاهیِ پدر بهرام، یزدگرد اول، که در آن از تولد و کودکی و نوجوانی پسر یاد می شود، در داستانهای شروع پادشاهیِ بهرام (چو بر تخت بنشست بهرام گور/ به شاهی بر او آفرین خواند هور) تا زمانِ مرگ وی در حدود 2592 را بیت به این شخصیت اختصاص داده است. اما کل ابیات از زمان کودکی بهرام که در بخش پادشاهی یزدگرد اول هم آمده در حدود 3200 بیت است. که در مقایسه با کل شصت هزار بیت شاهنامه (البته آقای دکتر محمد جعفر محجوب ابیات شاهنامه را در اصل پنجاه و دو هزار بیت می دانند) چیزی حدود 5 درصد آن را می توان مربوط به داستان بهرام در این اثر عظیم دانست.
داستان ها و حکایت های کوتاه و نیمه بلند بهرام همه در طی یک روال خطی چیده شده اند و به ترتیب از تولد، کودکی، جوانی تا پادشاهیِ طولانی مدت و نهایتاً مرگ وی را شامل می شوند. فردوسی تمامی صفات نیکِ مورد نظر خود را یکجا در بهرام، به عنوان پادشاهی تاریخی و نه پیشدادی، جمع کرده است و می توان گفت بهرام از برجسته ترین شخصیت های مورد التفاتِ این حکیمِ اندیشمند است؛ هرچند از فریدون و جمشید هم تا حد زیادی ستایش شده اما بهرام هویتی تاریخی در شاهنامه دارد که برتری او را دوچندان می کند. حتی ضعف هایی را که شاعر برای رستم یا اسفندیار، بزرگ قهرمان شاهنامه و همتای او، قائل شده است در این شخصیت آرمانی خود نمی گنجاند.
هامارتیا، یا همان ضعف تراژیک قهرمان، که ارسطو در فن شعر آن را برای افول قهرمان از اوج محبوبیت و اقتدار به واسطه ی اشتباهی ناخودآگاه و اغلب از روی غرور ضروری می داند، در شاهنامه برای دیگر قهرمانانِ این اثر حماسی به خوبی مشخص است: آنجا که رستم در برابر سهراب مقاومت می کند و هویت اصلی خود را فاش نمی کند تراژدی رقم می خورد. رستم در مواجهه با اسفندیار هم پیش از تصمیم برای جنگ به رجزخوانی پرداخته و در تردید مانده است برای همراهی با این شاهزاده ی دیندار یا مقابله با وی؛ و اساساً این تردید آمیخته به غرور، همان نقطه ی ضعف قهرمان است. یا اسفندیار، این شاهزاده ی مقدس، آنجا که در برابر پدر ایستاده، اصرار به کسب قانونیِ تاج و تخت دارد، خامی و ضعف در خویشتنداری را از خود نشان می دهد. در کنار این قهرمانان شاهنامه، فردوسی بهرام گور را توصیف می کند؛ که هیچ نقصانی و هیچ نقطه ضعفی در شخصیتش نمی توان یافت جز آنکه یک بار پس از یک چند پادشاهی در صلح و آرامش، آنجا که خطر تهاجم دشمن احساس می شود و بهرام در ظاهر همچنان به شادخواری مشغول است بزرگان دربار از اینکه پادشاه زیاد به زنان می پردازد و نیروی جوانیش را هدر می دهد ابراز نگرانی می کنند. این تنها ضعفی است که آن هم تنها یکبار درباره ی شخصیت بهرام بیان می شود و البته به زودی خنثی می گردد آنجا که بهرام کشور را از تهاجم دشمن با تاکتیک خاص خود نجات می دهد.
شخصیت تاریخیِ بهرام ساسانی (421 تا 438 میلادی) در شاهنامه از تلفیق واقعیت و افسانه بدست آمده است: یزدگرد اول، دوازدهمین پادشاه ساسانی، (که به دلیل بزهکاری و ظلم و جور به یزدجردالاثیم معروف بوده است) توسط پیشگویان مطلع می شود که پسرش، بهرام، پادشاه ایران خواهد شد و همین موجب می شود که از همان دوران خردسالی بهرام را به حاکم حیره، بسپارد تا در دربار او پرورش یابد و آیین شکار و راه و رسم کشورداری بیاموزد. البته این تصمیم موبدان و بزرگان هم بوده است. (گر این کودکِ خُرد خوی پدر/ نگیرد؛ شود خسرو دادگر) بدین ترتیب او با منذر و نعمان بزرگ می شود تا آنجا که یزدگرد دستور می دهد برای پرورش بهرام در سرزمین عرب قصری به نام خورناگ بسازند که عربها آن را خورنق خوانده اند. البته ظاهراً رسم بر این بوده است که شاهپورهای ایرانی هر کدام در توابع و اطراف ایران دوران کودکی و نوجوانی را طی می کردند؛ و در واقع این فرمانداران جوان اعزام می شدند به سرزمین هایی مثل کوشان شامل پیشاور و قندهار، یا الان (آذربایجان)، یا خوارزم (ازبکستان و ترکمنستان)، و یا کرمان (بلوچستان) تا حاکمیت ایران مرکزی مستدام بماند. بهرام نیز در سرزمین حیره دوران نوجوانی را به آیین شکار و جنگاوری سپری کرده است (بجز گوی گوی و میدان نبودیش کار/ گهی زخم چوگان و گاهی شکار) تا موعد پادشاهی اش فرابرسد.
پس از مرگ یزدگرد بهرام مطلع می شود که موبدان و بزرگان دربار بجای آنکه از بهرام دعوت کنند، مردی میان سال را برگزیده اند به نام خسرو. این است که بهرام تصمیم می گیرد به کشور برگردد و تاج را بر سر نهد؛ اما در نهایت دادگری و عدالت. به هر حال، او با گذراندن آزمونی سخت توانست بر پادشاهی ایران دست یابد: همانطور که در سراسر شاهنامه شرطِ پادشاهیِ نیک، داشتنِ دو عنصرِ گوهر و هنر بوده است بهرام نیز خود با پیشنهادِ آزمونِ برداشتنِ تاج شاهی از میان دو شیر، پیروز می شود. پس از آن هم این پادشاه جوان که در میان کوه و دشت رشد کرده بود و با درد و رنج مردم آشنا بود توانست با خصلت آزادگی و دادگری اش، شصت و سه سال با شوکت و اقتدار بر ایران زمین حکمرانی کند. هرچند در شاهنامه حتی در قسمت های تاریخی نیز وقایع و شخصیت ها حالات اغراق آمیز و افسانه گونه دارند، اما در کنار عظمت و شوکت پادشاهانی چون انوشیروان، این بهرام است که تا این درجه از اعتبار و نیک سیرتی برخوردار است. اما در مجمل التواریخ و القصص هم این همه نیک خویی را در مورد بهرام می بینیم: بهرام دوازده هزار رامشگر را از هندوستان می آورد و مزد آنان را هم پرداخت می کند تا مردم بدون رامشگر شراب نخورند؛ که در شاهنامه هم در اواخر عمر بهرام این کارِ بی نظیرِ او به تمامی بیان شده است.
پادشاهیِ بهرام گور در شاهنامه تقریباً در بسیاری از حکایات با بهرام هفت پیکر نظامی برابر است؛ بجز در شیوه ی مرگ او و همسران وی؛ یا در کل در نوع نگاه فردوسی برای در قیاس گذاشتن این شخصیت با دیگر پادشاهان تاریخی. در مورد مرگ بهرام، حکیم نظامی همان روایت را که بهرام در پی گور رفت و آنگاه در گودال لجنزاری افتاد و مُرد را بیان می کند که به اشاره در رباعی مشهورِ  خیام هم آمده است: "... دیدی که چگونه گور بهرام گرفت"؛ اما فردوسی برای این پادشاه پیر باخرد و اندیشمند خود، مرگی از پیش دانسته و از پیِ ضعف قوای جسمی را در نظر می گیرد.
روشی که فردوسی در چیدنِ پشت سر هم این حکایت های کوتاه، ساده و اغلب بدون اوج و در عین حال جذاب و تعلیمی به کار بسته است، تا حدی با سایر داستانهای شاهنامه متفاوت است. در داستان های دیگر غیر از سرگذشت رستم، ما با یک سِیرِ زمانی مواجه ایم که زمان داستانی محسوب می شود. اما در داستان بهرام گور با مجموعه ای از داستانهایی درباره ی زندگی بهرام مواجهیم که به نظر می رسد فردوسی از روی قصد آن ها را تک به تک و جداگانه آورده و تعمداً این شخصیت را در مقابل قهرمان ملی اش به این وسیله برجسته جلوه داده است تا با تکرار محاسن و نیکویی های یک پادشاه مردم دوست به او چهره ای ایده آل ببخشد. و علاوه بر فضایل اخلاقی، خصوصیات تهور و زورمندی او را هم در حد قهرمانی بی بدیل مشخص سازد. در پایانِ تک تک حکایت ها هم، بهرام پیروز میدان و شکارگاه است و همگان را به شادی دعوت می کند و خواننده ی شاهنامه خود را در شادی مردمان زمان بهرام شریک می بیند. پایان عمر بهرام را نیز فردوسی همانند مرثیه ای جان گداز ذکر می کند تا شدت تأثیر خود را از این ابرمرد آرمانی اش نشان دهد. (نبیند چو او شاه، خورشید و ماه/ نه زُهره نه کیوان نه تخت و کلاه/ دریغ آن کئی فرّ و آن چهر و برز/ دریغ آن بلند اختر و دست و گرز/ بدو بود آراسته تخت عاج/ ز روم و ز چین بسته او ساو و باج)
برای آنکه داستان بهرام گور را به نمایش صحنه ای یا رادیویی تبدیل کنیم نیاز داریم که الگوهای اصلی داستان را مشخص کنیم. محمد حنیف در پیشگفتار کتاب "قابلیت های نمایشی شاهنامه" می گوید: "تنظیم کننده یا اقتباس گر، بیش از هر چیز باید ساختمان داستان، فیلمنامه و نمایشنامه را بشناسد و بر وجوه افتراق و اتفاق آنها آگاه باشد. تنها در این صورت داستانِ مناسبِ اقتباس را برخواهد گزید." در اینجا در شناخت عناصر داستانیِ پادشاهیِ بهرام می توانیم از الگوی فراگیر و عامی که "کریستوفر ووگلر" در کتاب "سفر نویسنده" ارائه می دهد استفاده کنیم. ووگلر معتقد است که در تمام داستانها می توان از الگوی سفر یک قهرمان صحبت به میان آورد که پس از یک آشفتگی در موقعیتِ متعادلِ اولیه، در مسیری خاص قدم بر می دارد و اتفاقاتی را هدایت می کند تا پس از پشت سر گذاشتن موانع، با کمک متحدانش و یا بدون آنها به اکسیری دست یابد و در پایان داستان در وضعیت تعادل جدیدی قرار گیرد. ووگلر در این کتاب از الگوی عام و جهانیِ اسطوره که جوزف کمبلِ اسطوره شناس، برای کلیه ی داستانها قائل است وام می گیرد و شواهد و مصادیق خود را در قالب الگویی مشابه الگوی جوزف کمبل ارائه می دهد. بدین ترتیب: 1- دنیای عادی؛ 2- دعوت به ماجرا؛ 3- رد دعوت؛ 4- ملاقات با استاد؛ 5- عبور از نخستین آستانه؛ 6- آزمونها، متحدان، دشمنان؛ 7- راهیابی به ژرف ترین غار؛ 8- آزمایش؛ 9- پاداش؛ 10- مسیر بازگشت؛ 11 تجدید حیات؛ 12 بازگشت با اکسیر.
این الگوی کلی در همه ی داستانها کما بیش و حداقل در سه مرحله ی کلیِ آن (آغاز، اوج ماجرا و آزمونهای قهرمان،  پایانِ با نتیجه) قابل بازیابی است. در کلِ داستان بهرام گور، امّا فقط یک سلسله حکایت ذکر می شود که به ترتیب زمان عمر بهرام در پی هم آمده اند. ساختارِ هرکدام از این حکایت های کوچک از مثلثِ "آغاز، اوج، نتیجه ی پایانی" برخوردار است؛ که در کل بیش از 23 داستان کوتاه مجزا را تشکیل می دهد. از جمله: لنبک آبکش، مربنداد؛ کبروی و حرام کردن می؛ پسر کفشگر و حلال کردن بهرام می را؛ ویرانی ده از سوی موبد و باز آبادان کردنش؛ ... یافتن گنج جمشید و بخشیدن آن به تهی دستان؛ کشتن اژدها و داستان زن پالیزبان؛ کشتن شیران در نخجیرگاه؛ ... لشکرکشی خاقان چین و تاختن بهرام به چین؛ میل آوردن بهرام به سرحد ایران و توران (که تنها موردِ تعدیّ این پادشاه است)؛ ... اندرز بهرام به کارداران؛ و مباحثه با فرستاده ی روم. و تقریباً بیست و چهارمین داستان که ماجرای شنگل، حاکم هندوستان، است و خود از ده حکایت کوچکتر تشکیل شده است.
با این حال از مجموع این داستانها یکی اولین حکایت پس از پادشاهیِ وی، که حکایت لنبک آبکش است و یکی هم تقریباً آخرین آنها یعنی ماجرای رفتن بهرام به دربار شنگل، حاکم هندوستان، تا بازگشتش به ایران را می توان دارای عناصر دراماتیک و قابل اجرای تئاتری دانست. مابقی حکایت ها بیشتر جنبه ی تعلیمی دارند و در درون داستان کلی بهرام می گنجند و نهایتاً از آنها می توان در نقل قول های کاراکترهای نمایش بهرام استفاده کرد.
الگوی ووگلر در داستان سفر بهرام به دربار شنگل در هندوستان بدین صورت قابل بخش بندی است: 1- دنیای عادی: از همان ابتدای پادشاهی تا قبل از سفر به هند کلاً بهرام در دنیای عادی است؛ از همان سخن گفتنِ بهرام با سرداران از داد. (از آن پس چنین گفت کاین تاج و تخت/ از آن یافتم کافریدست بخت./ بدو دارم امید و زویم هراس/ وزو دارم از نیکویها سپاس) 2- دعوت به ماجرا: اطلاع دادن وزیر به بهرام درباره خطر شنگل، حاکمِ هندوستان. 3- رد دعوت: سکوت ظاهریِ بهرام. 4- ملاقات با استاد: گفتگوی بهرام با خودش و تصمیم به اینکه پنهانی و بدون اطلاع دیگران با لباسی مبدل به هندوستان برود؛ 5- عبور از نخستین آستانه: بهرام با تنی چند از نامداران ایران به هند می رود؛ 6- آزمونها، متحدان، دشمنان: کشتی گرفتن بهرام در دربار شنگل و هنر نمودنش؛ همچنین چوگان بازی و کمان کشیدن بهرام تا شک و گمان شنگل به هویت بهرام؛ 7- راهیابی به ژرف ترین غار: بهرام در دربار شنگل خود را برزو می نامد؛ 8- آزمایش: جنگ بهرام با گرگ و کشتن گرگ؛ همچنین کشتن اژدها؛ 9- پاداش: بهرام سپینود، دختر پادشاه هندوستان را به زنی می گیرد؛ 10- مسیر بازگشت: بهرام به همراه سپینود به سمت ایران بازمی گردد و البته شنگل در پی او؛ 11 تجدید حیات: بالاخره راز هویت بهرام فاش می شود ؛ 12 بازگشت با اکسیر: پذیرایی ایرانیان از پادشاه محبوبشان، بهرام که از هندوستان بازگشته است.
به لحاظ شخصیت پردازی می بینیم در سراسر داستان بلند بهرام، شخصیتِ اصلیِ محوری همه جا بهرام است. و شخصیت های دیگر معمولاً در کنار او هستند نه در مقابل او. زیرا در اینجا آنتاگونیست ها (شخصیت های مخالف) معمولاً از طبیعت آمده اند؛ مثل درندگانی که بهرام شکارشان می کند یا اژدها. برخی از شخصیت های دیگر در داستانهای بهرام اینها هستند: جوانوی، نرسی، خسرو، لنبک آبکش و براهام جهود، مهربنداد، کبروی، پسر کفشگر و مادرش، روزبه موبد، آسیابان پیر و چهار دخترش، مرد عصا به دست، بازرگان و شاگردش، زن پالیزبان و شوهرش، برزین دهقان و دخترانش، چوپان و گوهرفروش و آرزو دخترش (این دختر برخلاف سایر دختران در داستانهای پیشین حرف می زند و اظهار عقیده می کند.)، فرشیدورد، وزیر، دلاوران (خرّاد، مهربرزین فرهاد، پیروز بهرامیان، خزروان، رهام و اندمان) قارن، بزرگان ترک، فرستاده ی قیصر، موبد، همراهان و سپاهیان، شنگل حاکم هندوستان، پهلوانان کُشتی در هندوستان، سپینود دختر شنگل و دو خواهرش، وزیر شنگل، فغفور چین، یزدگرد پسر بهرام، شاه کابل، شاه سند، جوگیانشاه، شاه سندل، شاه جندل، شاه کشمیر، مولتان شاه، خزانه دار، و لوریان هندی که همان رامشگران اند.
تصویرسازی نمایشی نیز در این داستانِ بلند بسیار زیاد است و تمام موقعیت ها، مناظر طبیعی و حالات و رفتار اشخاص به زیبایی و با دقت و جزئیات توصیف شده است. از این رو داستان بهرام گور شاهنامه قابلیت تبدیل شدن به درامی جذاب و شیرین و پرمخاطب را دارد. تم اصلیِ داستان فردوسی را می توان عدالت و دادگستری دانست؛ و در کنار آن تم های فرعیِ زیادی مثل عشقِ پاک دلانه، جاه طلبی، قدرت خواهی، خردورزی، شایستگی، دین پروری، راستی و درستی، نیک اندیشی، گذشت و جوانمردی، شادزیستی و شادخواری، وطن دوستی و ایثار. کاراکترهای این داستان بسیار قوی پرداخت شده اند؛ و دیالوگ ها هم عالی هستند اما کشمکش کم و پلات شاید ضعیف تر از یک اثر دراماتیک عادی باشد. به همین دلیل اگر امروز بخواهیم از این داستان اقتباس جذابی داشته باشیم باید به شیوه ی شکسپیر که بهترین دراماتورژ جهان محسوب می شود ما نیز اقتباسی مدرن از داستان بهرام گور ارائه نماییم.

و اما در مورد لقب گور برای بهرام بد نیست اشاره کنیم همه ی اقوال به شکار گورخر توسط بهرام برمی گردد؛ از جمله در تاریخ طبری چنین آمده است: "یک روز بهرام با سپاه عرب به صید رفته بود و از دور گوری دید که در بیابان می دوید. بهرام آهنگ آن گور کرد... تیری بیانداخت چون به گور رسید شیری دید خود را به گور افکنده... بهرام تیر بگشاد و بر شیر زد و از شکم شیر بیرون آمد و در پشت گور درنشست... بهرام گفت تا آن گور و شیر صورت کردند بر دیوار خورنق... و از آن روز تا امروز بهرام را بهرام گور خوانند." و یاد آوری این نکته نیز بی جا نیست که گور ایرانی با آن حیوانی که امروزه در زبان عامیانه گورخر می نامیم متفاوت است. آن گونه ای از چارپایان که به اصطلاح گوراسب نام دارد است و بدنی دارای خطوط راه راه دارد و متعلق به افریقای مرکزی است و این گورخر است که در ایران بوده و بدنی به رنگ تقریباً قهوه ای دارد و در حال حاضر از گونه های در حال انقراض محسوب می شود.

 

منابع:
-    شمیسا، سیروس، 1366 فرهنگ تلمیحات، انتشارات فردوس، چاپ اول
-    ووگلر، کریستوفر، 1387 سفر نویسنده، ترجمه محمد گذرآبادی، انتشارات مینوی خرد، چاپ اول
-    شاهری، سید علی،  1387  شاهنامه فردوسی (نثر)، جلد چهارم، نشر چشمه
-    شاهنامه فردوسی، 1363 شرکت سهامی کتابهای جیبی، جلد پنجم و ششم، چاپ سوم
http://anthropology.ir/node/3739

منبع: http://tolgave.blogfa.com/

شهر شعر تل گاو - خیس از مهر تو می شوم

 

خیس از مهر تومی شوم 

                      

تو به بهار نارنج می مانی

پر از بوی خوش و شادمانی

مهربانی ، و لبریز از عشق

تو به مثال ، یک گل یاس خندانی

تو پر از انرژی ، و مهربانی

تو به دخترک گل فروش شهر، می مانی

نمی خواهی به تجریش گل بفروشی

دم در مغازه ی من ، منتظر می مانی

تو مهربانانه مرا می بری از خود

من مشغول دنیا و تو ، منشأ بارانی

هی می باری ، و خیس از مهر تو می شوم

هی می تابی از نور، بر شبستان ظلمانی

از تو هی یاد کردن و مهر پاشیدن

از من هی گفتن مشکلات پنهانی

دل جوکار همره توست ای ترانه ی آزاد

، به شکری ، به نیم ذوقی ،به گلی و گلستانی

ع.جوکار.09/2/94
منبع: http://tolgave.blogfa.com/

شهر شعر تل گاو - خرمن گل هـــــا

 

خرمن گل هـــــا

                       

تو ای زیبای زیبایم

تو ای غمخوار شب های پریشانم

تو ای رویای شیرینم

و ای یادآور دیروز دیرینم

تسلی بخش مهرآلود بی باکم

توانابخش مشکل های سنگینم

تو ای یادآور دوران پیدایم

شکفته غنچه های صبح عطرینم

شفابخش دل مسکین ویرانم

ترانه خوان و مرغ زیبای گلستانم

رفیق روز درگیرم

شفیع روز تلخ و روز سخت گیرم

تو ای رعنای شهلایم

دوچشمت کرده پیدایم

سخنگوی تنِ تبدار بی جانم

بلند پرواز بی بالم هوا عالی است

سرم آزاد ،بهار آمد نمی آیی ؟

تن تبدار من خوب شد، نمی آیی؟

بهار آمد شکوفه هم ، نظاره گر

گل یاس خواند بر بلبل ، به شیدایی

به روی شاخه های گل چه می نالی؟

چرا خود کرده ای مسکوت این هنگام

که بلبل ها شعر خوانند و ،تو نالانی؟

بریز دور این غم و غصه

بکن شاد این دلت حالا

غم دیروز برفت دیروز

بپادار عیش و مستی و، نواخوانی

بشو مست زین همه گل های رنگارنگ

مشوقهر زان غم فانی

بگرد عالم ، ببین گلشن

بپوشان زخم های کهنه، از پی شادی

بیا بوکن گلستان و، گل و، سبزه

 کزین بهترنباشد همدم وساقی

بُتِ رعنای من، دولب بازکن به شادابی

به ابرویی ، به چشمی ،وبه مژگانی

طربواره دل مارا ،نما یکباره ویرانی

شود مدهوشِ عشقِ تو، دل جوکار بارانی

ببارد تا سحر،برخرمن گل ها، به آرامی

 

ع.جوکار - اردیبهشت ماه 1394
منبع: http://tolgave.blogfa.com/